1.     Ιστορία της Σύρου

Το όνομα Σύρος προέρχεται μάλλον από το Σούρ ή Οσούρα που σήμαινε "βραχώδης" στα αρχαία Φοινικικά. Ο Όμηρος την αναφέρει στην "Οδύσσεια" ως Συρίη. Τα αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως στα τέλη του περασμένου αιώνα στην Χαλανδριανή, στα Βορειοανατολικά του νησιού, χρονολογούνται από το 2.800 π.Χ., την β' περίοδο του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού. Τα ευρήματα είναι τάφοι, ειδώλια, αγγεία και σκεύη που τώρα βρίσκονται μοιρασμένα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Γουλανδρή και στο Τοπικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Σύρου.

Στη Σύρο γεννήθηκε ο αρχαϊκός φιλόσοφος, φυσικός και αστρονόμος Φερεκύδης, στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Την περίοδο εκείνη, υπήρχαν δύο πόλεις στη Σύρο. Μία στην σημερινή Ερμούπολη και ειδικότερα στην περιοχή Πευκάκια-Ψαριανά και η άλλη στο Γαλησσά. Αργότερα, τον 5ο με 4ο αιώνα π.Χ., η Σύρος είναι μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας, ενώ μετά από μία περίοδο αναταραχών κατά τον 3ο αιώνα π.Χ., το νησί ακμάζει και πάλι κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. Τον επόμενο αιώνα γίνεται σημαντικός ακτοπλοϊκός κόμβος. Για τους επόμενους αιώνες, το νησί αποτελεί μόνιμο στόχο των πειρατών και μειώνεται σημαντικά ο πληθυσμός του. Κατά τον 8ο μ.Χ. αιώνα, αρχίζει η οικοδόμηση του οικισμού της Άνω Σύρου. Το 1207 καταλήφθηκε από τους Ενετούς και στα 360 χρόνια της Φραγκικής κατοχής, οι ντόπιοι προσηλυτίσθηκαν στο καθολικό δόγμα. Το 1566 κατελήφθη από τους Τούρκους, αλλά καθ' όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας βρισκόταν υπό την προστασία του Πάπα και της Γαλλίας. Το 1617 όμως, ο Τουρκικός στόλος καταστρέφει το νησί. Κατά τον 16ο μέχρι τον 18ο αιώνα, ο πληθυσμός ήταν περίπου 2500 Καθολικοί και 150-200 Ορθόδοξοι.

Μεγάλη εμπορική, βιομηχανική και πολιτιστική ανάπτυξη γνώρισε η Σύρος κατά τον 19ο αιώνα και ειδικότερα η Ερμούπολη, που δημιουργήθηκε από πρόσφυγες Χιώτες, Σμυρνιούς, Ψαριανούς, Κάσιους και Κρήτες. Η Καθολική επιρροή περιορίζεται και η Σύρος ενισχύει οικονομικά τον αγώνα της Επανάστασης. Στα μέσα του αιώνα, ήδη βρίσκεται στο απόγειο της οικονομικής και πολιτιστικής της ακμής, που κρατάει μέχρι τα τέλη του.

Η Κατοχή, ο λιμός του 1941 και οι βομβαρδισμοί, καταστρέφουν την κοινωνικο-οικονομική ζωή του νησιού. Η προσπάθεια ανασυγκρότησης, για μία ακόμα φορά στην μακραίωνη ιστορία της Σύρου, αρχίζει με την απελευθέρωση.

2.     Ερμούπολη

 Η Ερμούπολη, πρωτεύουσα του νησιού και των Κυκλάδων, δημιουργείται το 1821 από τους πρόσφυγες που έρχονται σταδιακά στο νησί από τη Μικρά Ασία, τη Χίο, την Κάσο, τα Ψαρά και την Κρήτη. Ονομάζεται έτσι, από τους πρώτους οικιστές της πόλης, προς τιμή του αρχαίου θεού του εμπορίου Ερμή.

Αναπτύσσεται ταχύτατα σε μεγάλο εμπορικό κέντρο και γίνεται το σημαντικότερο λιμάνι της Ανατολικής Μεσογείου. Το 1823 ιδρύεται το πρώτο νοσοκομείο της Ελλάδας. Το 1833 γίνεται πρωτεύουσα του Νομού και ιδρύεται το πρώτο στην Ελλάδα Γυμνάσιο από το Νεόφυτο Βάμβα, στο οποίο αργότερα θα φοιτήσει και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Πολλά ναυπηγεία δημιουργούνται, στα οποία δουλεύουν περίπου 2.000 άτομα και κατασκευάζονται σχεδόν 80 πλοία το χρόνο. Στη Σύρο κατασκευάζεται το πρώτο ελληνικό ατμόπλοιο, το 1854.

Ταυτόχρονα αναπτύσσεται η τραπεζική και ασφαλιστική αγορά. Ανάπτυξη γνωρίζει και η βιομηχανία, ιδίως μετά το 1855, και περισσότερο η βυρσοδεψία, σαπωνοποιία, σιδηρουργία, αλευροποιία, κλωστοϋφαντουργία, κλπ. Η μεγάλη ακμή της πόλης συνεχίζεται μέχρι τα τέλη του l9ου αιώνα, όταν έχει περισσότερους από 30.000 κατοίκους. Οι αλλαγές όμως, που έγιναν τότε στο ναυτιλιακό εμπόριο, κλονίζουν την οικονομία του νησιού και αρχίζει η παρακμή.

2.1.    Η πόλη σήμερα

Σαν πρωτεύουσα του Νομού Κυκλάδων, έχει πολλές δημόσιες υπηρεσίες, Διευθύνσεις και Τμήματα (Δικαστήρια, Νομαρχία, Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, Πυροσβεστική, Επιμελητήριο, Τελωνείο, ΔΟΥ, Δ/σεις Γεωργίας, Δασών, Εκπαίδευσης, Πολεοδομίας, Αλιείας, Εμπορίου κ.λ.π.) Η έκταση του δήμου είναι 3750 στρέμματα και ο πληθυσμός 13.000 κάτοικοι.

Η κοινωνική ζωή, σε αντίθεση με τα περισσότερα άλλα νησιά, παραμένει ζωντανή και κατά την περίοδο του χειμώνα. Δεκάδες πολιτιστικοί, επαγγελματικοί, αθλητικοί, καλλιτεχνικοί, φιλανθρωπικοί και άλλοι Σύλλογοι, δημιουργούν ενδιαφέροντα στους κατοίκους και στους επισκέπτες του νησιού. Θεατρικές και κινηματογραφικές παραστάσεις, μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, διαλέξεις και συγκεντρώσεις, αθλητικές συναντήσεις, επιμορφωτικά σεμινάρια και ημερίδες, εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας και γλυπτικής, είναι μερικά από τα στοιχεία της κοινωνικής ζωής της Σύρου.

2.2.    Συνοικίες της Ερμούπολης

Τα Ψαριανά, στην περιοχή που βρίσκεται η εκκλησία της Κοίμησης και πιο πάνω είναι τα Πευκάκια. Η Νεάπολη, ο Ταξιάρχης και ο Ξηρόκαμπος, λαϊκές συνοικίες στον δρόμο που οδηγεί προς την Άνω Σύρο, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Τα Βαπόρια, πάνω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Η πλούσια συνοικία με τα επιβλητικά αρχοντικά που αγναντεύουν το πέλαγος. Τα περισσότερα μέγαρα ανήκαν σε εφοπλιστές και βιομηχάνους και είναι γεμάτα τοιχογραφίες και οροφογραφίες. Το Βροντάδο, κάτω από την εκκλησία της Ανάστασης. Το Δήλι, στην κορυφή του ομώνυμου λόφου που πιθανώς να πήρε το όνομά του από τον Δήλιο Απόλλωνα. Εκεί βρίσκεται και η εκκλησία της Ανάστασης. Τα Λαζαρέτα, η περιοχή γύρω από το παλιό κτίριο του Λοιμοκαθαρτηρίου, στη νότια πλευρά του λιμανιού της Ερμούπολης.

2.3.    Αξιοθέατα

Η Πλατεία Μιαούλη, με τον ανδριάντα του Ανδρέα Μιαούλη (1889) στο κέντρο και την μαρμάρινη εξέδρα της μουσικής (1907) με ανάγλυφες παραστάσεις του Απόλλωνα και των Μουσών.

Το Δημαρχείο. Το επιβλητικότερο κτίριο της Σύρου, χρειάστηκε 22 χρόνια για να τελειώσει. Θεμελιώθηκε Το 1876 και ολοκληρώθηκε το 1898. Αρχιτέκτονας ήταν ο Ερνέστος Τσίλερ και δήμαρχος τότε, ο Δ. Βαφειαδάκης. Είναι ανοικτά για το κοινό τα πρωινά και ορισμένες φορές Σαββάτο και Κυριακή.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο, φιλοξενείται στην Βορειοδυτική πλευρά του Δημαρχείου, με είσοδο από την οδό Εμμ. Μπενάκη. Εκεί εκτίθενται διάφορα ευρήματα από πρωτοκυκλαδικά έως βυζαντινά. Είναι ανοικτά Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευή 8:30 πμ. - 3:00 μμ. Η είσοδος είναι ελεύθερη και το τηλέφωνά του 88487.

Το Ιστορικό Αρχείο Κυκλάδων, στεγάζεται στον πρώτο όροφο του μεγάρου Λαδόπουλου, στα αριστερά του Δημαρχείου. Τα πλούσια σε πληροφορίες αρχεία του, χρονολογούνται από το 1821 και είναι ανοικτά για κάθε μελετητή ή απλά επισκέπτη.

Το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ερμούπολης, στεγάζεται στον πρώτο όροφο, στο κτίριο δεξιά από το Δημαρχείο. Εκεί στεγάζεται και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, δωρεά Ι. & Ε. Βάτη με αντίγραφα του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού. Στο ισόγειο του κτιρίου, με είσοδο από την οδό Θέμιδος, στεγάζεται η αίθουσα τέχνης "Ερμούπολη".

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Ερμούπολης, στεγάζεται στο ισόγειο του κτιρίου του Πνευματικού Κέντρου, δεξιά από το Δημαρχείο. Περιέχει 35.000 βιβλία, πολλά από τα οποία είναι πολύ παλιά και σπάνια. Στο κηπάριο μπροστά στη Βιβλιοθήκη, βρίσκονται οι προτομές των Εμμ. Ροΐδη, Γεωρ. Σουρή, Δημ. Βικέλα, Τιμ. Αμπελά και Ρίτας Μπούμη-Παππά.

Το πρώτο Γυμνάσιο στην Ελλάδα λειτούργησε το 1833 στην Ερμούπολη. Σε αυτά μαθήτευσαν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης. Στο ίδιο κτίριο, πίσω από το Δημαρχείο, στεγάζεται μέχρι σήμερα Τα 1ο Γυμνάσιο.

Ο Μητροπολιτικός ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, βρίσκεται στα τέλος του γρανιτόστρωτου δρόμου, περίπου 200 μέτρα αριστερά, πίσω από το Δημαρχείο. Στον περίβολο του ναού συγκεντρώθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι της Ερμούπολης και "βάφτισαν" την πόλη. Είναι πλούσια σε κειμήλια και εικόνες. Στο νότιο πρόπυλο τάφηκε το 1828 ο Άνθιμος Γαζής.

Η εκκλησία της Κοίμησης, κτίστηκε το 1829 και φιλοξενεί την περίφημη εικόνα της Κοίμησης της Θεοτόκου, του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου (Εl Greco). Το κτίριο της σχολής Εμποροπλοιάρχων, στην προκυμαία. Εκεί στεγάστηκε το πρώτο Τηλεγραφείο στην Ελλάδα, το 1858 και απασχολούσε 160 υπαλλήλους.

Τα εντυπωσιακά σε μέγεθος κτίρια του Τελωνείου και των Αποθηκών, στο λιμάνι, κτίστηκαν το 1861. Τώρα εκεί στεγάζεται εκτός από το Τελωνείο και η Πινακοθήκη Κυκλάδων που δημιουργήθηκε το 1994.

Η καθολική εκκλησία της Ευαγγελίστριας, βρίσκεται στο τέλος της εμπορικής οδού Πρωτοπαπαδάκη. Είναι τρίκλιτη βασιλική, χτισμένη στις αρχές του l9ου αιώνα.

Το θέατρο Απόλλων έγινε το 1864 με σχέδια του P.Sampo και γνώρισε πολλές στιγμές δόξας μέχρι την Κατοχή, οπότε καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς. Τις τελευταίες δεκαετίες, έγιναν πολλές προσπάθειες επισκευής του, η οποία τώρα φαίνεται να ολοκληρώνεται.

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, βρίσκεται πιο πάνω από το Θέατρο Απόλλων. Ο ναός τελείωσε το 1905, μετά από εργασίες 61 ετών. Είναι ένας πανέμορφος ναός που πρέπει να τον Θαυμάσει κάθε επισκέπτης. Στο κηπάριο που βρίσκεται μπροστά από τον ναό, υπάρχει το μνημείο "του Άταφου αγωνιστή", το πρώτο μνημείο που στήθηκε για τους άγνωστους αγωνιστές της ελευθερίας, έργο του γλύπτη Γ. Βιτάλη (1880) και οι προτομές των αδελφών Ρεθύμνη, ευεργετών.

Το Νεκροταφείο του Αγίου Γεωργίου, βρίσκεται στην περιοχή της Νεάπολης. Χωρίζεται σε τρία τμήματα: το πρώτο με τις απλές ταφόπλακες, το δεύτερο που χρησιμοποιείται σήμερα και το τρίτο που περιέχει πλήθος ταφικών μνημείων, ναΐσκων, αγαλμάτων, προτομών και γενικά περισσότερο θυμίζει ανοικτό Μουσείο, παρά νεκροταφείο. Σίγουρα αξίζει την επίσκεψή σας. Σημαντικά επίσης είναι και τα άλλα δύο γειτονικά νεκροταφεία, το Καθολικό και το Βρετανικό.

Ο ναός της Ανάστασης, βρίσκεται στην κορυφή του λόφου Δήλι. Του δεξιού λόφου όπως κοιτάζουμε από τ λιμάνι. Ο αριστερός λόφος, η Άνω Σύρος έχει στην κορυφή της τον καθολικό ναό του Αγίου Γεωργίου.

Το Καρνάγιο και παραδίπλα ο Ταρσανάς, είναι οι χώροι κατασκευής και επισκευής ξύλινων σκαφών και βρίσκονται δίπλα στο μεγάλο ναυπηγείο του νησιού, το Νεώριο.

Το Λοιμοκαθαρτήριο, βρίσκεται στα Λαζαρέτα και είναι ένα τεράστιο κτίριο που κτίστηκε το 1837 για να μένουν σε καραντίνα οι ταξιδιώτες που έρχονταν στο νησί, την εποχή που η χολέρα και άλλες ασθένειες Θέριζαν τους πληθυσμούς. Κατά την Κρητική επανάσταση, το 1866, χρησιμοποιήθηκε σαν καταφύγιο των Κρητών προσφύγων και στα τέλη του περασμένου αιώνα, σαν χώρος φυλακών. Τα επόμενα χρόνια, προγραμματίστηκε να μετατραπεί σε Καζίνο.

3.       Χρήσιμα Τηλέφωνα

ΟΝΟΜΑ                                    ΠΕΡΙΟΧΗ          ΤΗΛΕΦΩΝΟ                 ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Λιμεναρχείο                             ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ   +30 22810 28888           ΒΙΚΕΛΑ 3

Τουριστική Aστυνομία             ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ   +30 22810 22610           ΠΑΡΟΥ 12

Δήμος                                      ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ   +30 22810 22500           ΚΥΚΛΑΔΩΝ 1

Ολυμπιακή                              ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ   +30 22810 82634           ΕΡΜΟΥ 22

Λιμεναρχείο                             ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ   +30 22810 28888           ΣΙΚΙΝΟΥ 4